Gaslighting, pochodzące od tytułu sztuki teatralnej „Gas Light” z lat 30. ubiegłego wieku, opowiada o manipulacji której celem jest podważenie j zdrowia psychicznego. Ta forma przemocy psychicznej jest coraz bardziej rozpoznawana i omawiana, jednakże jej subtelność i złożoność sprawiają, że często pozostaje niezauważona. W niniejszym artykule przyjrzymy się zjawisku gaslightingu, jego formom, skutkom oraz temu, jak ofiary mogą sobie pomóc.
Czym jest Gaslighting?
Gaslighting to forma przemocy psychicznej, w której sprawca manipuluje ofiarą w taki sposób, że ta zaczyna wątpić w swoje własne odczucia, pamięć i zdrowy rozsądek. Manipulator może używać różnych technik, aby wprowadzić ofiarę w stan dezorientacji i lęku, aż w końcu całkowicie kontrolować jej percepcję rzeczywistości.
Badania naukowe na temat Gaslightingu
Badania naukowe potwierdzają szkodliwe skutki gaslightingu na zdrowie psychiczne ofiary. Według pracy naukowej opublikowanej w „Journal of Interpersonal Violence” w 2014 roku, osoby doświadczające gaslightingu częściej zgłaszają symptomy depresji, lęku i traumy niż te, które nie padły ofiarą tej formy manipulacji. Innymi słowy, gaslighting może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, które wymagają profesjonalnej pomocy.
Jak Wygląda Gaslighting?
Gaslighting przyjmuje różne formy, z których kilka najważniejszych to:
- Dyskredytowanie Przykład: „Widzę, że jesteś bardzo zmartwiona tym, co dzisiaj powiedziałaś na spotkaniu. Może powinnaś pomyśleć o rozmowie z terapeutą. Nie wydajesz się gotowa na takie wyzwania zawodowe, jak myślałaś”.
- Kłamstwa Przykład: Szef kłamie swojemu pracownikowi na temat wyników jego pracy, twierdząc, że inni zespołowi członkowie wyrażają zaniepokojenie jego wydajnością, choć tak naprawdę wszyscy doceniają jego pracę.
- Minimalizowanie emocji Przykład: Matka minimalizuje lęki swojego dziecka, mówiąc: „Nie przejmuj się tym, to tylko sen. Nie ma powodu, abyś bał się spać w nocy”.
- Zaprzeczanie Przykład: Przyjaciel zaprzecza temu, że spóźnił się na spotkanie, pomimo oczywistych dowodów na to, że spóźnienie miało miejsce. Twierdzi: „Nie wiem, o czym mówisz. Byłem tu na czas”.
- Uderzanie w czułe punkty Przykład: Partner atakuje emocjonalnie swojego partnera, mówiąc: „Tak, zawsze robisz takie błędy. Zawsze mnie zawodzisz. Dlatego nikt inny nie chce z tobą być”.
- Izolowanie od innych Przykład: Matka manipuluje swoim dzieckiem, mówiąc: „Twoi przyjaciele nie są prawdziwymi przyjaciółmi. Lepiej spędzaj czas z rodziną, nie potrzebujesz ich opinii ani wsparcia”.
Te techniki manipulacji są potężnym narzędziem sprawcy, którego celem jest uzyskanie kontroli nad ofiarą poprzez podważanie jej pewności siebie i zdolności do samoopieki.
Kiedy Zgłosić się po Pomoc?
Gaslighting może prowadzić do poważnych konsekwencji psychicznych, takich jak zaburzenia lękowe i depresja. Dlatego ważne jest, aby ofiary zdały sobie sprawę z sygnałów manipulacji i zwróciły się po pomoc. Psycholog lub terapeuta może pomóc zidentyfikować manipulację, nauczyć technik radzenia sobie oraz wspierać ofiarę w powrocie do zdrowego poczucia własnej wartości i kontroli nad swoim życiem.