Dom, w którym wychowują się dzieci, powinien być bezpieczną przystanią, azylem, do którego wraca dziecko wystawione na zewnątrz na różne, nierzadko bardzo stresujące sytuacje. Natomiast rodzice budujący ten dom, muszą być godni zaufania: chętni wysłuchać problemów swoich dzieci, z którymi te się mierzą.
Nie jest żadną tajemnicą, że domy rodzinne nie zawsze tak wyglądają. Zamiast spokojnej rozmowy mamy krzyk, a przemoc fizyczna uznawana jest za metodę wychowawczą.
Zrozumieć toksyczne relacje i ich konsekwencje
Toksyczne zachowania mogą bardzo negatywnie wpływać na rozwój emocjonalny i psychologiczny dziecka. Zrozumienie pewnych wzorców zachowań, które można zaobserwować w przeciętnej polskiej rodzinie, i ich potencjalnych konsekwencji jest bardzo ważne dla:
- przyszłych rodziców, którzy chcą świadomie przygotować się do rodzicielstwa i zależy im na tym, by przygotować swoje pociechy do samodzielnego, dorosłego życia;
- dorosłych, którzy doświadczyli toksycznych zachowań ze strony rodziców w dzieciństwie i do dziś odczuwają ich konsekwencje. Mowa tu o takich problemach jak: brak poczucia kontroli nad własnym życiem, niskie poczucie wartości, nadmierny perfekcjonizm i chęć bycia najlepszym;
- rodziców, których pociechy sprawiają problemy, a są one wynikiem właśnie toksycznych zachowań, które rodzice wykazują w stosunku do swoich dzieci.
Kilka rodzajów toksycznych relacji między rodzicem a dzieckiem
Czy każdy toksyczny rodzic zachowuje się tak samo? Oczywiście, że nie. Wyróżniamy kilka zachowań toksycznych zachowań, które możemy zaobserwować u rodziców. Niektóre częściej widzimy u matek, inne – u ojców.
Nigdy dość dobry – rodzic krytyk
Nie starasz się, jesteś leniem, nic nie robisz… takie słowa często można usłyszeć z ust rodzica, który nie docenia swojego dziecka i zawsze skupia się na tym, co zrobił źle lub co mógłby wykonać lepiej, niż na tym, co zostało zrobione dobrze.
Rodzice, którzy stale krytykują swoje dzieci, mogą wpływać na ich poczucie własnej wartości i samoakceptacji. Ciągłe krytykowanie może prowadzić do obniżonej pewności siebie, poczucia winy i lęku przed porażką. Dzieci nieustannie krytykowane w młodości stają się samokrytyczne, ciągle dążą do perfekcjonizmu i stawiają sobie wyzwania, którym nie są w stanie sprostać.
Kontroler nieszanujący granic dziecka
Każdy człowiek potrzebuje przestrzeni, miejsca dla siebie, które będzie dawało mu poczucie bezpieczeństwa. Takie pragnienie jest zupełnie normalne zarówno dla osoby dorosłej, jak i dziecka. Jednak niektórzy rodzice zwykli uznawać dzieci za swoją własność, którą mogą i muszą kontrolować w każdej sekundzie ich życia.
Nadmierna kontrola może niestety prowadzić do utrudnienia rozwoju zdolności decyzyjnych i samodzielności u dzieci. W rezultacie dzieci mogą doświadczać frustracji, lęku, a nawet poczucia utraty tożsamości.
Rodzic umniejszający problemy dziecka
Nie przesadzaj, to nic takiego, Ty to masz problemy… takie słowa często padają z ust rodzica, który umniejsza zdanie i problemy swojego dziecka. Problem polega na tym, że dziecko nie przyjdzie z poważnym problemem do kogoś, od kogo wielokrotnie odbił, i który nie chce przyjąć do wiadomości, że to, z czym dziecko się zmaga, w jego oczach jest ogromną trudnością.
Tyle dla Ciebie poświęciłem – rodzic wymagający specjalnego traktowania
Jak sobie z tym radzić?
Zazwyczaj dopiero w dorosłym życiu zdajemy sobie sprawę z tego, że relacja między nami a naszymi rodzicami nie była w pełni zdrowa. Być może wciąż taka ona jest. Oto co możemy w takiej sytuacji zrobić:
- Jeśli to możliwe, rozważ ograniczenie kontaktu z toksycznymi rodzicami. To nie oznacza całkowitego zerwania więzi, ale zdrowe ustanowienie granic.
- Znajdź wsparcie w innych osobach, takich jak partner, przyjaciele, terapeuta czy grupa wsparcia. Wspólnie z nimi możesz omawiać swoje doświadczenia i otrzymywać wsparcie emocjonalne, które pomoże ci poradzić sobie z trudnościami wynikającymi z toksycznego zachowania rodziców.
- Inwestuj w swój rozwój osobisty i emocjonalny. Uczestnicz w terapii, czytaj książki o radzeniu sobie z trudnymi relacjami rodzinnymi, praktykuj techniki relaksacyjne i dbaj o swoje zdrowie fizyczne.
- Jeśli czujesz taką potrzebę, rozważ rozmowę z rodzicami na temat tego, o co być może wciąż masz do nich żal.