Narcyz – postać wywodząca się z mitologii greckiej. Kochały się w nim nie tylko wszelkie nimfy i boginki, ale przede wszystkim – a to wszystko na skutek rzuconej klątwy – on sam. Umarł, nie mogąc odwrócić wzroku od swojego odbicia w wodzie. Dziś narcyzem dość powierzchownie nazywamy osobę zadufaną w sobie, która jest przekonana o własnej wyższości. Nie brzmi to groźnie, jednak zachowanie osoby cierpiącej na narcystyczne zaburzenie osobowości może być naprawdę toksyczne i nie należy go bagatelizować.
Narcystyczne zaburzenie osobowości – definicja
Narcystyczne zaburzenie osobowości to stan, w którym jednostka – w dużej ilości przypadków jest to mężczyzna – ma nadmierną potrzebę budzenia podziwu i przyciągania uwagi. Bardzo często oczekuje on szczególnego traktowania
Osoby popularnie nazywane przez społeczeństwo narcyzami, często wykazują cechy takie jak:
- zbyt wysokie poczucie własnej wartości;
- brak empatii wobec innych ludzi (chyba że okazywana celem ukazania się w jak najlepszym świetle);
- chęć wykorzystywania innych dla własnych celów;
- obsesyjne pragnienie osiągnięcia sukcesu.
By osiągnąć swój cel, narcyz nie cofa się przed wykorzystaniem takich środków jak: manipulacja, kłamstwo czy szantaż emocjonalny.
Co więcej, osobowości narcystyczne potrzebują innych ludzi, by mogli każdego dnia utwierdzić siebie i innych w przekonaniu o swojej wyższości. Jednak charakter nawiązywanych przez nich relacji jest często powierzchowny i niesatysfakcjonujący dla obu stron.
Skąd się bierze narcyzm?
Narcystyczne zaburzenie osobowości może mieć różnorodne przyczyny. Najczęściej wskazuje się: czynniki genetyczne, wczesne doświadczenia wychowawcze (np. jakieś traumatyczne wydarzenie z dzieciństwa). Do rozwoju zaburzenia mogą przyczynić się: nadmierna adoracja ze strony rodziny lub – wręcz przeciwnie – zaniedbanie.
Narcyzm może być również reakcją niskie poczucie własnej wartości i brak samoakceptacji.
Osoby cierpiące na narcystyczne zaburzenie osobowości często doświadczają wielu trudności w życiu codziennym. Obok poczucia wyjątkowości, mogą równie często odczuwać chroniczne poczucie pustki i niewystarczalności. Wzmożone rywalizowanie z innymi prowadzi do napięć. Ponadto, osoby z osobowością narcystyczną mogą być podatne na depresję, zaburzenia lękowe i uzależnienia (zwłaszcza od alkoholu i kokainy, które wzmacniają pewność siebie).
Różne oblicza narcyzmu
Narcystyczne zaburzenie osobowości może manifestować się w różny sposób.
Klasyczny narcyz idealnie wpasowuje się w podaną wyżej definicję: zapatrzony w siebie, potrzebujący uznania i skupienia całej uwagi na sobie.
W życiu natrafić możemy również na osoby, których zachowanie będzie znacznie wykraczać moralnie poza przyjęte normy. Toksyczny narcyz bywa bezwzględny i jest niewiele rzeczy, przed których zrobieniem się cofnie. O ile okażą się one idealnym środkiem do celu.
Relacje z osobą narcystyczną nie są łatwe. Jedynym sposobem na osiągnięcie kompromisu i satysfakcjonujący związek jest terapia. By mogła ona przynieść rezultaty – tak samo jak w przypadku każdej innej terapii – musi zostać podjęta z wyraźną chęcią zmiany. O to jednak niełatwo w przypadku osób, które nie potrafią dostrzec swoich wad.