O aktorce, Ingrid Bergman, słyszał chyba każdy, nie każdy jednak słyszał o filmie, w którym wystąpiła – Gaslight (pol. tłum.: „Gasnący płomień”). To dramat psychologiczny, w którym mąż – próbując odsunąć od siebie podejrzenia – zaczyna wmawiać swojej żonie, że ma urojenia. Od tytułu tego filmu wziął się termin opisujący podobne zachowania – gaslighting. Przeczytaj poniższy tekst i dowiedz się, co oznacza.

Gaslighting i jego definicja

Gaslighting to forma manipulacji, która może mieć poważne konsekwencje. Bez wahania określa się więc ją mianem przemocy. Początki bywają niewinne. Sprawca najczęściej używa manipulacji, by wyjść obronną ręką z pierwszych kłótni. Wszelkie insynuacje są na tyle subtelne, że ofiara nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, co jej – kochający przecież partner – próbuje robić.

W większości przypadków sprawca sam nie jest do końca świadomy tego, co robi i jaką krzywdę wyrządza drugiej osobie. Chociaż i takie przypadki mają miejsce. Nie oznacza to jednak, że umniejsza to jego winę. Gaslighting to krzywdzenie drugiej osoby, na co nigdy nie ma przyzwolenia.

Czy jestem ofiarą gaslightingu?

O toksycznych relacjach mówi się wiele, jednak można pokusić się o stwierdzenie, że w Polsce wiedza na temat gaslightingu dopiero kiełkuje. Nie każdy więc, kto doświadcza tej formy manipulacji, ma świadomość tego, co się dzieje. Wiele kobiet lub mężczyzn czuje – szczególnie w początkowych etapach związku – że coś jest nie tak, jednak odbierają tyle sprzecznych sygnałów, że zaczynają się gubić, nie mając pojęcia, że cel manipulacji został osiągnięty.

Na szczęście rosnąca świadomość – nie tylko wśród ofiar, ale i ich bliskich – sprawia, że łatwiej jest im dostrzec róg, w który zostały zapędzone. Im szybciej zdamy sobie sprawę z tego, co robi nam nasz partner lub partnerka, tym lepiej. Długotrwała manipulacja może prowadzić do obniżenia pewności siebie, a nawet wystąpienie zaburzeń lękowych czy depresji.

Jakie formy przyjmuje gaslighting?

Gaslighting może przyjmować różne formy, a do najpopularniejszych z nich należą:

  • Zaprzeczanie – to najczęściej używana forma manipulacji. Sprawca wmawia ofierze, że to, o co go oskarża, nigdy nie miało miejsca lub wyglądało zupełnie inaczej.
  • Podważanie kompetencji – często nawet okraszone troską dyskredytowanie może znacząco obniżyć pewność siebie ofiary wobec sprawcy.
  • Kłamstwa – najpotężniejsza broń manipulatora, który w wielu przypadkach jest również zręcznym kłamcą.

Czy ofiarą gaslightingu może być wyłącznie partner lub partnerka? Oczywiście, że nie. Bardzo często zdarza się, że sprawcą jest rodzic, przyjaciel, brat lub siostra czy nawet pracodawca.